Türkiye’nin İlk Ulusal Yapay Zeka Stratejisi (UYZS) 24 Ağustos 2021 tarihinde yayımlandı. Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi (CBDDO) Başkanı Ali Taha Koç ve Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank’ın katılımıyla Bilişim Vadisi’nde düzenlenen toplantıda açıklanan strateji, Türkiye’nin ilk Yapay Zeka (YZ) stratejisi olması açısından da büyük önem arz etmektedir. 2021-2025 yıllarını kapsayan bu strateji Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanlığı ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı iş birliğinde ve ilgili tüm paydaşların etkin katılımıyla hazırlanmıştır. UYZS hazırlıkları kapsamında; kamu kurumları ve üniversitelerin yanı sıra, özel sektör, Sivil Toplum Kuruluşu (STK) ve uluslararası organizasyon temsilcileri ile fiziki ve çevrim içi platformlarda görüşmeler yürütülmüş, çalıştaylar düzenlenmiş ve farklı disiplinlerdeki alan uzmanlarının değerlendirmeleri alınmıştır

Bu strateji ile istihdamdan ekonomiye eğitimden uluslararası rekabetçiliğe birçok alanı kapsayan amaç ve hedefler çerçevesinde önümüzdeki 5 yıllık süreç için Türkiye’nin yapay zeka konusundaki yol haritası oluşturulmuştur.

UYZS’nin uygulama döneminin sonu olan 2025 yılında ulaşılması öngörülen üst seviye hedefler aşağıdaki gibidir:

  • YZ alanının GSYH’ye katkısı %5’e yükseltilecektir.
  • YZ alanında istihdam 50.000 kişiye çıkarılacaktır.
  • Merkezî ve yerel yönetim kamu kurum ve kuruluşlarında YZ alanında istihdam 1.000 kişiye çıkarılacaktır.
  • YZ alanında lisansüstü düzeyde mezun sayısı 10.000 kişiye çıkarılacaktır.
  • Yerel ekosistemin geliştirdiği YZ uygulamalarının kamu alımlarında önceliklendirilerek ticarileştirilmesi desteklenecektir.
  • Uluslararası kuruluşların güvenilir ve sorumlu YZ ile sınır ötesi veri paylaşımı alanındaki düzenleme çalışmalarına ve standartlaşma süreçlerine aktif olarak katkı verilecektir.
  • Uluslararası YZ endekslerindeki sıralamalarda Türkiye’nin ilk 20 ülke arasında yer alması sağlanacaktır.

2021-2025 yılları arasında yapay zeka konusunda yapılacak çalışmalara önemli bir alt metin sunan bu strateji ile ülkemizin YZ alanındaki çalışmalarını ortak bir zemine oturtacak tedbirleri ve bu tedbirleri hayata geçirmek üzere oluşturulacak yönetişim mekanizmasını ortaya koymak amaçlanmıştır. Vizyonu “Müreffeh bir Türkiye için çevik ve sürdürülebilir yapay zekâ ekosistemiyle küresel ölçekte değer üretmek.” olan Strateji, 6 stratejik öncelik etrafında tasarlanmıştır.

  1. YZ Uzmanlarını Yetiştirmek ve Alanda İstihdamı Artırmak
  2. Araştırma, Girişimcilik ve Yenilikçiliği Desteklemek
  3. Kaliteli Veriye ve Teknik Altyapıya Erişim İmkânlarını Genişletmek
  4. Sosyoekonomik Uyumu Hızlandıracak Düzenlemeleri Yapmak
  5. Uluslararası İş Birliklerini Güçlendirmek
  6. Yapısal ve İşgücü Dönüşümünü Hızlandırmak

Bu stratejik öncelikler kapsamında 24 amaç ve 119 tedbir belirlenmiştir.

Stratejik Öncelik 1: Yapay Zekâ Uzmanlarını Yetiştirmek ve Alanda İstihdamı Artırmak

Amaç 1.1. YZ uzmanı istihdamı, sektörel ihtiyaçlar ve öncelikler doğrultusunda, artırılacaktır.

Amaç 1.2. Üniversitelerin YZ alanındaki akademik ve teknik kapasitesi geliştirilecek ve yeni programlar açılacaktır.

Amaç 1.3. YZ alanında ön lisans, lisans ve lisansüstü eğitim alan öğrenci sayısı ve niteliği artırılacaktır.

Amaç 1.4. Yükseköğretim öncesi gençlerin ilgi, yetenek ve mizaçları doğrultusunda, eğitim düzeylerine uygun şekilde algoritmik düşünme, kodlama ve YZ uygulamalı eğitimi almaları sağlanacaktır.

Stratejik Öncelik 2: Araştırma, Girişimcilik ve Yenilikçiliği Desteklemek

Amaç 2.1. YZ teknolojileri geliştirme ve uygulama alanlarındaki kamu destekleri artırılacak, buna ilişkin izleme ve değerlendirme mekanizmaları etkinleştirilecektir.

Amaç 2.2. Özgün YZ ürün, hizmet ve uygulamalarını geliştiren girişim sayısı ve niteliği artırılacaktır.

Amaç 2.3. YZ odaklı girişim sermayesi fonları etkinleştirilecek ve hacmi büyütülecektir.

Amaç 2.4.YZ alanında ileri düzey Ar-Ge faaliyetlerinin yürütülebileceği kümelenmeler ile yenilik ve mükemmeliyet merkezleri teşkil edilecektir.

Stratejik Öncelik 3: Kaliteli Veriye ve Teknik Altyapıya Erişim İmkânlarını Genişletmek

Amaç 3.1. YZ çalışmalarında yüksek başarımlı donanımlara ihtiyaç duyan araştırmacı ve girişimlere paylaşımlı erişim imkânları sağlanacaktır.

Amaç 3.2. YZ için açık kaynak kodlu yazılım ve algoritma kütüphaneleri derlenerek YZ ekosisteminin erişimine sunulacaktır.

Amaç 3.3. Açık veri paylaşımı yaygınlaştırılacaktır.

Amaç 3.4 YZ ve ileri analitik araştırmalarında kullanılacak verilerin güvenli şekilde paylaşımına yönelik bir veri yönetişim mekanizması kurulacaktır.

Stratejik Öncelik 4: Sosyoekonomik Uyumu Hızlandıracak Düzenlemeleri Yapmak

Amaç 4.1. Etik ve hukuki senaryolarının test edilmesi ve tartışılabilmesi için çevik ve kapsayıcı bir yasal uyumlanma süreci işletilecektir.

Amaç 4.2. YZ çalışmalarında güvenilirliği desteklemek üzere tarafsızlık, veri mahremiyeti ve etik değerler denetimi ile algoritmik hesap verebilirliği kolaylaştıracak yönetişim mekanizması hayata geçirilecektir.

Amaç 4.3. YZ teknolojilerinin ve sistemlerinin sosyoekonomik yapıya etkileri ve riskleri konusunda bilimsel araştırmalar ve farkındalık düzeyi artırılacaktır.

Amaç 4.4. YZ alanındaki gelişmelerin sosyoekonomik yapı üzerindeki etkisini değerlendirebilmek üzere veri kapasitesi iyileştirilecektir.

Stratejik Öncelik 5: Uluslararası Düzeyde İş Birliklerini Güçlendirmek

Amaç 5.1. Küresel veri yönetişimi, güvenilir ve sorumlu YZ çalışmalarına aktif katılım sağlanacaktır.

Amaç 5.2. Avrupa Birliği’nin çok yıllı finansal çerçeveleri öncelikli olmak üzere, sınır ötesi çağrılı alan projelerine katılım sağlanacaktır.

Amaç 5.3. Alanda öncü kuruluşlar ve stratejik açıdan öncelikli ülkeler ile uluslararası düzeyde ortak proje ve is birliği faaliyetleri yürütülecektir.

Stratejik Öncelik 6: Yapısal ve Is Gücü Dönüşümünü Hızlandırmak

Amaç 6.1. CBDDO tarafından, kamu kurumlarında YZ ve ileri analitik çalışmalarını hızlandırmak üzere Kamu YZ Ekosistemi ve teknik altyapısı oluşturulacaktır.

Amaç 6.2. Kamu kurumlarında YZ teknolojilerinin etkin kullanımına yönelik yapısal ve yetkinlik dönüşümü hızlandırılacaktır.

Amaç 6.3. TÜBITAK Yapay Zekâ Enstitüsü, YZ ekosisteminin gelişmesinde hızlandırıcı rol üstlenmek üzere; sektörleri ve araştırma alanlarını yatay olarak kesecek şekilde yapılandırılacaktır.

Amaç 6.4. Sektörel uygulama alanlarına odaklı, tecrübe paylaşımını önceliklendiren ve tüm paydaşlara açık çalışmalar yürütülecektir.

Amaç 6.5. Yeni meslekler de göz önüne alınarak, sektörel is birlikleri ile mevcut işgücüne yönelik eğitim ve sertifikasyon programları yürütülüp uyumu hızlandırılacaktır.

CBDDO Başkanı Ali Taha Koç’un da belirttiği gibi artık yeni bir çağa gelindi ve yapay zekayla üretim süreçleri, meslekler, gündelik yaşam ve kurumsal yapılar yeni bir dönüşüm sürecine girdi. Bu dönüşüm ve gelişim sürecine adaptasyon veriden ve bununla ilişkili olarak yapay zekadan geçmektedir. Türkiye bu stratejiyi yayımlayarak bu anlamda önemli bir adım atmış oldu. Bu hamle ile Türkiye YZ stratejisi bulunan 60’dan fazla ülke arasında girmiştir. YZ’ye ilişkin ulusal politika ve strateji belgeleri 2016 yılından itibaren yayımlanmaya başlanmıştır. ABD, Güney Kore ve Çin 2016; Kanada, Japonya ve Singapur 2017; Almanya, Fransa, Hindistan ve Birleşik Krallık 2018 (Birleşik Krallık ikinci stratejiyi de yayımlamıştır); Rusya ise 2019 yılında ulusal YZ stratejilerini yayımlayan başlıca ülkeler olmuştur. İlk örnekleri AR-GE odaklı olan strateji belgeleri giderek sosyoekonomik yapıyı kapsayan özgün planlar haline gelmiştir.

Raporun tamamına bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.

Seçil Gülbudak Dil

Müşavir