Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) ve Batı Akdeniz Ekonomisini Geliştirme Vakfı (BAGEV) Yönetim Kurulu Başkanı Davut Çetin, Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) tarafından açıklanan Eylül ayı enflasyon verilerine ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Tüketici enflasyonunun beklentilerin altında kaldığını belirten Başkan Çetin, %2,56 olarak açıklanan Yİ-ÜFE deki yükselişin ise üretici üzerindeki maliyet baskısındaki artışı gösterdiğini söyledi. Başkan Çetin, enflasyonla mücadelenin başarısı için toplumun TL’ye ve Merkez Bankası’na olan güveninin önemine de vurgu yaptı. 

ATSO Başkanı Çetin açıklamasında şunları kaydetti:

TÜİK tarafından açıklanan 2020 Eylül ayı enflasyonu verilerine göre TÜFE’deki artış bir önceki aya göre %0,97, Yİ-ÜFE’de %2,65 olarak açıklanmıştır. Yıllık enflasyon ise tüketici fiyatlarında %11,75, yurt içi üretici fiyatlarında %14,33 olmuştur.

Pandeminin etkileri devam ediyor

Eylül ayında tüketici enflasyonu beklentilerin bir miktar altında kalırken, üretici enflasyonunun arttığı, bir başka deyişle talep baskısının azalmaya, maliyet baskısının artmaya başladığı görülmektedir. Kışlık giyim fiyatları artışının Eylül ayı endekse girmemiş olması nedeniyle giyim grubu enflasyona teknik olarak olumlu katkı sağlamıştır. Giyim fiyatları ve elektrik zammı etkisi Ekim ayı endeksinde görülecektir. Diğer taraftan ekonomide Temmuz-Ağustos canlılığı zayıflamakta, pandeminin ekonomik etkileri genel ve sektörel düzeyde devam etmektedir. Uzaktan eğitim ve evden çalışma, tüketici talebindeki kayma eğitim ve giyim gibi sektörlerde talebi daraltmaktadır.

Enflasyonda en yüksek artış “ev eşyası” grubunda

Aylık enflasyonda en yüksek artış %3,02 ile “ev eşyası” grubunda gerçekleşmiştir. Bunu %1,84 ile “ulaştırma”, %0,88 ile “eğlence ve kültür” grupları izlemiştir. “Eğitim” grubunda  %0,07, “giyim ve ayakkabı” grubunda %0,03 oranında düşüş gözlenmiştir. Endekste kapsanan 418 maddeden, 62 maddenin ortalama fiyatında düşüş gerçekleşirken, 314 maddenin ortalama fiyatında artış gerçekleşmiştir. Eylül ayında en yüksek artış gösteren ürün  %18,65 ile patlıcan olurken bu ürünü %16,83 ile sivri biber ve %13,73 ile muz izlemiştir. En fazla düşüş ise %22,07 ile limon, %19,13 ile yurtiçi bir hafta ve daha fazla süreli turlar ve %13,48 ile elma olmuştur.

Aylık enflasyona en fazla katkıyı 0,29 puanla otomobil ve akaryakıt fiyat artışları nedeniyle ulaştırma grubu yapmıştır. İkinci sırada 0,23 puanla dayanıklı mallar veya beyaz eşya ve mobilya fiyat artışları nedeniyle ev eşyası grubu gelmektedir.

Antalya Hali fiyatlarındaki yıllık artış Türkiye sebze-meyve enflasyonunun altında

Gıda grubu aylık enflasyonda 0,15 puan artış yaratmıştır. Gıda enflasyonunda yağ, bakliyat, yumurta gibi ürünlerdeki fiyat artışları da etkili olmuştur. Taze sebze ve meyve grubunda ortalama aylık fiyat artışı %1,98, yıllık artış %23 olmuştur. Antalya Toptancı Hal fiyatlarında ortalama yıllık artış %18 ile TUİK sebze-meyve enflasyonunun altındadır. Yıllık fiyat artışı domateste eksi %3.4, biber ve patlıcan gibi ürünlerde %12-14 civarındadır. Bu ürünlerde aylık fiyat artışının yıllık artışa eşit olduğuna dikkat edilmelidir.

Tarımsal girdi maliyetlerinde artış ve ihracat artışı fiyatlarda artışa yol açsa da ürüne göre önemli farklılıklar bulunmaktadır. Sebze ve meyvede mevsim geçişi nedeniyle bu dönemde aylık artışlar öne çıkacaktır.

Enflasyonda başarı, toplumun TL’ye ve Merkez Bankasına güvenine bağlı

Eylül ayında Yİ-ÜFE veya üretici fiyatlarında gıda grubu dışında tekstil, metal, otomotiv,  kimyasal girdi, plastik, kağıt gibi temel girdilerde aylık fiyat artışları %3 ve %5 arasında gerçekleşmiştir. Geçtiğimiz aylardaki döviz kuru artışları tüketici enflasyonuna henüz yansımasa da üretici fiyatlarına yansımıştır. Petrol fiyatlarının yatay seyri ve küresel enflasyonun düşük kalması ülkemizde de enflasyonu sınırlayıcı etki yapmaktadır. Merkez Bankası enflasyonda döviz kurunun rolünü dikkate alarak sıkılaştırma adımlarına başlamıştır, ancak enflasyon hedefinde başarı kurların seyrine ve toplumun Türk Lirasına ve Merkez Bankası enflasyon hedefine güvenine bağlı olacaktır.

Batı Akdeniz’de enflasyon

Bölgemizdeki TÜFE oranı, aylık bazda % 0,82, dokuz aylık bazda %8,80 ve yıllık bazda %11,77 olarak gerçekleşmiştir. Bölgemizde ana harcama grupları itibariyle bir ay önceye göre sırasıyla en yüksek artış %1,94 ile “ev eşyası”, %1,90 ile “ulaştırma” ve %1,39 ile “sağlık” harcama gruplarında olmuştur. Yıllık enflasyonda ise en yüksek artış  %30,82 ile “çeşitli mal ve hizmetler”,  %17,14 ile “sağlık” ve  %12,86 ile “gıda ve alkolsüz içecekler” gruplarında gerçekleşmiştir. Bölgemiz enflasyonu gıdada Türkiye ortalamasının altında, sağlık, eğitim, çeşitli mal ve hizmetler gruplarında üzerindedir.

Bölgemizde enflasyon aylık bazda Türkiye ortalamasının altında, dokuz aylık ve yıllık bazda Türkiye ortalamasının üzerinde kalmıştır. Bu oranlara göre Antalya, Isparta ve Burdur illerini kapsayan Batı Akdeniz Bölgesi, 26 bölge arasında aylık bazda on dokuzuncu, dokuz aylık bazda sekizinci sırada, yıllık bazda ise on beşinci sırada yer almıştır.