Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) ve Batı Akdeniz Ekonomisini Geliştirme Vakfı (BAGEV) Yönetim Kurulu Başkanı Davut Çetin, Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) tarafından açıklanan Ağustos ayı enflasyon verilerine ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Açıklamasında 2005 sonrasındaki en yüksek enflasyon oranlarına ulaşıldığını belirten Başkan Çetin, enflasyonla mücadelede girdi maliyetlerini düşürecek adımların önemine vurgu yaptı.

2021 Ağustos ayı enflasyonu bir önceki aya göre TÜFE’de %1,12, Yİ-ÜFE’de %2,77, yıllık enflasyon ise tüketici fiyatlarında %19,25, yurt içi üretici fiyatlarında %45,52 olarak açıklandığını kaydeden Başkan Çetin, “enflasyonda 2018’deki kur şokuna bağlı artıştan sonra 2005 sonrasındaki en yüksek oranlara çıkıldığını görüyoruz. Beklentilerin üzerinde gelen oranlar Merkez Bankası’nın tahminlerinin iyimser kaldığını, enflasyonun ekonomi yönetimi tarafından çok daha kapsamlı bir biçimde ele alınması gerektiğini ortaya koymuştur” dedi.

En yüksek artış gıda grubunda

Açıklamasında aylık %3,18 yıllık ise %29 olarak açıklanan gıda enflasyonundaki yükselişe vurgu yapan Başkan Çetin sözlerini şöyle sürdürdü:

“Ağustos ayındaki en yüksek artışın gıda grubunda gerçekleştiğini görüyoruz. Gelir durumu düştükçe gıdanın toplam harcamadaki payı yükseldiği için bu gruptaki enflasyon özellikle dar gelirli kesimi çok daha fazla etkiliyor. Gıda enflasyonunda maliyet artışı büyük sorundur, ancak bunun yanı sıra iklim değişikliğinin, tedarik zincirinde verimsizliğin, gelir dağılımında bozulmanın beklentilerde ve fiyatlama davranışlarında değişikliğin kalıcı etkiler yarattığını görüyoruz. İkinci çeyrekte tarım sektörü büyüme hızının düşük kalması üretimde soruna işaret etmişti. Bu kalıcı sorunlar dışında Ağustos ayı başında yaşadığımız büyük yangın felaketi de tedarikte aksamalara neden olmuş, turizmde canlanma da fiyatların yükselmesine yol açmıştır.

Ağustos ayında en yüksek artış gösteren ürün %56,30 ile salatalık olurken bu ürünü %43,85 ile kabak ve %36,14 ile limon izlemiştir. En fazla düşüş ise %8,91 ile tişört (çocuk için), %7,15 ile patates ve %6,22 ile domateste olmuştur. Ağustos ayı enflasyonu taze sebze ve meyve enflasyonu olmuş, en yüksek aylık artış %3,18 ile “gıda ve alkolsüz içecekler” grubunda gerçekleşmiş, gıdayı %2,27 ile “lokanta ve oteller” grubu izlemiştir. Yıllık bazda da en yüksek artış sırasıyla %29,0 ile “gıda ve alkolsüz içecekler”, %22,91 ile “ev eşyası” ve %21,76 ile “ulaştırma” gruplarında gerçekleşmiştir.  

Enflasyonda bakılması gereken nokta girdi maliyetlerindeki artıştır

Sebze ve meyvede üretici maliyetleri ile kıyaslandığında ortalama olarak enflasyonun yüksek kalmadığını söyleyebiliriz. Nitekim sebze ve meyvede Ağustos ayı yıllık enflasyonu %40 iken yıllık ortalama enflasyon %18,8’dir. Bu nedenle enflasyonda bakılması gereken nokta girdi maliyetlerindeki artıştır.

Üretici tarafında maliyet artışı devam etti

Yİ-ÜFE, 2021 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre %2,77, bir önceki yılın Aralık ayına göre %28,51 ve bir önceki yılın aynı ayına göre %45,52 olmuştur. Üretici cephesinde fiyat artışları gıdada %39,2 iken metallerde %100, petrol ürünlerinde %92, ağaç ürünlerinde %67, elektrik ve doğal gazda %48, kimyasal girdilerde %49, çimento grubunda %42’dir. Yİ-ÜFE’de aylık enflasyon gıdada %1,1 iken elektrik ve doğal gazda %19,5, ağaç ürünlerinde %6,6, inşaat girdilerinde %3-5 arasında, kimyasal girdilerde %1,7’dir. Bu nedenle girdi maliyetlerini düşürecek önlemlerin alınması gerektiğini ısrarla vurguluyorum. Üretici yüz yüze kaldığı maliyet artışlarını bir şekilde fiyatlara yansıtmak zorundadır.

Batı Akdeniz enflasyonu Türkiye ortalamasının üzerinde

Bölgemizdeki TÜFE oranı, aylık bazda %1,41, sekiz aylık bazda %13,92 ve yıllık bazda %21,94 olarak gerçekleşmiştir. Turizme bağlı canlanma ve talep artışının fiyatlar üzerinde Türkiye ortalamasına göre daha fazla artırıcı etki yaptığını görüyoruz. Böylece Bölgemizde enflasyon aylık, sekiz aylık ve yıllık bazda Türkiye ortalamasının üzerinde kalmıştır. Bu oranlara göre Antalya, Isparta ve Burdur illerini kapsayan Batı Akdeniz Bölgesi, 26 bölge arasında aylık bazda beşinci, sekiz aylık ve yıllık bazda ikinci sırada yer almıştır.  

Ana harcama grupları itibariyle bir ay önceye göre sırasıyla en yüksek artışlar %3,99 ile “gıda ve alkolsüz içecekler”, %3,59 ile “lokanta ve oteller” ve %2,02 ile “eğlence ve kültür” harcama gruplarında olmuştur. “Giyim ve ayakkabı” grubunda ise %4,53 oranında ve “ulaştırma” grubunda %0,36 düşüşler gözlenmiştir. Yıllık enflasyonda en yüksek artış  %31,62 ile “gıda ve alkolsüz içecek”,  %26,30 ile “ev eşyası” ve  %23,69 ile “ulaştırma” gruplarında gerçekleşmiştir.”