Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) ve Batı Akdeniz Ekonomisini Geliştirme Vakfı (BAGEV) Yönetim Kurulu Başkanı Davut Çetin, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Kasım ayı enflasyon verilerine ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

Ekonomide kur ve enflasyon yükünün faiz yükünün önüne geçtiğini vurgulayan Başkan Çetin, özel sektörün önünü görebilmesi için 2022 yılı ekonomi programının temel göstergelerle güncellenerek açıklanması gerektiğini belirtti.

Başkan Çetin değerlendirmesinde şunları kaydetti:

TUİK tarafından açıklanan 2021 Kasım ayı enflasyonu bir önceki aya göre TÜFE’de %3,51, Yİ-ÜFE’de %9,99 olarak açıklanmıştır. Yıllık enflasyon ise tüketici fiyatlarında %21,31, yurt içi üretici fiyatlarında %54,62 olmuştur.

Dövizdeki artış enflasyona ivme kazandırdı

Döviz kurlarındaki yüksek artış sonucunda beklentilere paralel olarak enflasyon yeni bir ivme kazanmış, 2001 yılı sonrasındaki en yüksek enflasyon oranları görülmeye başlanmıştır.   İşlenmiş gıda, akaryakıt, otomobil, ev eşyaları gibi tüm gruplarda fiyat artışları yaygındır.

Kasım ayında un, ekmek ve diğer unlu mamuller, et ve et ürünleri, yumurta, yağ, bakliyat, şeker, kahve gibi işlenmiş gıda ürünlerinde fiyat artışları ortalama olarak aylık %4,8, yıllık %28 düzeyinde hesaplanmıştır.

Sebze ve meyve fiyatları düştü

Geçen yıl yoğun kar yağışlarının görüldüğü bu aylarda bu yıl hava sıcaklıklarının yüksek seyretmesi ve üretim artışı sebze ve meyve fiyatlarını düşürmüştür.  Sebze ve meyvede fiyat düşüşleri enflasyonu azaltıcı etki yapmıştır. Buna rağmen domates gibi temel sebzelerde üretici fiyatlarında düşüş henüz perakende fiyatlarına ve TÜFE endeksine tam olarak yansımamıştır.

TUİK verilerinde giyim grubunda da aylık ve yıllık artışların yükseldiği, bununla birlikte yıllık giyim enflasyonunun halen %8,3 oranında kaldığı görülmektedir. Enflasyon sepetinde kira artışı %13 olarak tesbit edilmiştir.

Üretici enflasyonu aylık %9,99

Aylık ve yıllık TÜFE artışı giyim, hizmet, kira, sigara gibi kalemler sayesinde daha sınırlı kalırken döviz artışlarının üretici fiyatlarına yansımasının daha hızlı ve yüksek oranda gerçekleştiğini görüyoruz. Yİ-ÜFE artışı aylık %9,99, yıllık %54,62 olarak gerçekleşmiş, son doğal gaz zamları henüz fiyatlara yansımamıştır. Kasım ayındaki yüksek artışta gıda, tekstil, elektrik ve doğal gaz, metal, petrol ürünleri, kimyasal girdiler gibi çok sayıda temel girdinin maliyet artışları etkili olmuştur.

Hedefler belirsizleşti

Sonuç olarak döviz kuru artışı maliyet enflasyonu kanalıyla ekonomide stagflasyonist bir sürece yol açmaktadır. Ekonomide kur artışı ve enflasyon yükü faiz yükünün oldukça önüne geçmiş durumdadır.

Yüksek maliyet artışları dışında en büyük sorun ekonomide temel hedeflerin belirsizleşmiş olmasıdır. Özel sektörün önünü görebilmesi için rotanın belli olması gerekmektedir. Merkez Bankasının enflasyon hedefi, ekonomi yönetiminin büyüme, bütçe dengesi hedefleri belirsizleşmiştir. Özel sektör olarak öngörüde bulunabilmek için ekonomi politikasının ne yönde, nasıl ve ne zaman şekilleneceğini bilmemiz gerekmektedir.  Bu nedenle Hükümet, bir an önce 2022 yılı ekonomi programını temel göstergelerle güncelleyerek açıklamalıdır.

Batı Akdeniz’de enflasyon Türkiye ortalamasının üzerinde

Bölgemizdeki TÜFE oranı, aylık %3,84, onbir aylık %22,67 ve yıllık bazda %24,29 olarak gerçekleşmiştir. Enflasyonun aylık, onbir aylık ve yıllık bazda Türkiye ortalamasının üzerinde olduğu görülmüştür. Bu oranlara göre Antalya, Isparta ve Burdur illerini kapsayan TR61 Batı Akdeniz Bölgesi, 26 bölge arasında aylık bazda 13. sırada, onbir aylık bazda 5. sırada, yıllık bazda ise 8. bölge konumunda yer almıştır.

Batı Akdeniz’de giyim eğlence ve kültürde ayrışma devam ediyor

Giyim ve eğlence-kültür gruplarında Türkiye ortalamasından ayrışma devam etmektedir. Bölgemizde ana harcama grupları itibariyle en yüksek aylık artış %7,21 ile çeşitli mal ve hizmetler, %6,70 ile ulaştırma ve %4,97 ile eğlence ve kültür harcama gruplarında olmuştur. Yıllık enflasyonda ise en yüksek artış %29,09 ile ev eşyası, %28,17 ile gıda ve alkolsüz içecekler ve %27,98 ile lokanta ve oteller gruplarında olmuştur.

TÜRKİYE-ANTALYA ENFLASYON RAKAMLARI (%) (Kasım 2021)