Haziran ayında ülkemize ait bitkisel üretimin birinci tahminlerini yayımlamıştık. TÜİK, 25 Ekim’de, 2021 yılın ait ikinci tahminlerini yayımladı. Tarım ve Orman Bakanlığından alınan veriler ışığında hazırlanan, ülkemizde yetiştirilen tarımsal ürünlerin üretim miktarlarına ilişkin bu tahminler, tarımsal üretim politikalarına ışık tutmaktadır.

Yayımlan istatistikte tahıllar ve diğer bitkisel ürünler, sebze ürünleri ile meyve ürünleri, içecek ve baharat bitkileri ayırımında bitkisel üretim tahminleri paylaşılmakta ve geçmiş yılda gerçekleşen değer ile karşılaştırma yapılmaktadır.

2020 yılında 126 milyon ton bitkisel üretim gerçekleşmişken bu yıl %6’lık bir düşüşle 118,5 milyon ton bitkisel üretim gerçekleşmesi beklenmektedir. Haziran ayında yapılan tahminlerde 2021 yılı üretimi için 124 milyon ton öngörülmüştü. Birinci tahminlere nazaran toplam üretimde 5,8 milyon tonluk bir düşüş tahmin edilmiştir. Bu da %4,6’lık bir farka denk gelmektedir. Hem geçen yıl gerçekleşen üretim miktarına hem de haziran ayında yapılan birinci tahminlerle karşılaştırıldığında en büyük düşüş tahıllar ve diğer bitkisel ürünler kategorisinde gerçekleşmiştir. 2020 yılında 71,3 milyon ton üretimi gerçekleşen tahıl ve diğer bitkisel ürünlerin 2021 yılında %12’lik bir düşüşle 62,7 milyon ton elde edilmesi beklenmektedir. 2020 yılında gerçekleşen üretim ile kıyaslandığında en büyük artışın meyveler, içecek ve baharat bitkileri kategorisinde yaşanması beklenmektedir. Geçen yıl 23,6 milyon ton üretimi gerçekleşen meyveler, içecek ve baharat bitkilerinin bu yıl %4,6’lık bir artış ile 24,7 milyon ton miktarında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.

Bitkisel Üretim Değerleri, 2020 yılı gerçekleşen ve 2021 tahminleri

Geçen yıla kıyasla en fazla düşüşün beklendiği tahıllar ve diğer bitkisel ürünler kategorisinde, %12’lik bir düşüş öngörülmektedir. Yaklaşık 63 milyon tonluk bir üretim beklenen kategoride en fazla düşüş %91,2 ile kenevirde (tohum) de beklenmektedir. En fazla artış ise %400 ile ısırgan otunda olacağı tahmin edilmektedir. Ancak bu ürünlerin üretim miktarları oldukça az olduğu için genel üretim miktarına katkıları oldukça azdır. Tahıl ve diğer bitkisel ürün kategorisinde en fazla hacme sahip olan buğday üretiminde geçen yıla kıyasla %13,9’luk bir düşüş öngörülmektedir. Tahıl kategorisindeki bir diğer önemli ürün olan arpada %30,7’lük bir düşüş tahmin edilirken mısır üretiminin geçen yıl ile aynı kalması beklenmektedir. Bu kategorinin en yüksek üretim hacmine sahip bir diğer ürünü olan şeker pancarında %15,3’lük bir düşüş ile 19,5 milyonluk bir üretim beklenmektedir.

Sebze üretiminin ise geçen yıla göre az bir oranla düşeceği tahmin ediliyor. Bu grupta en fazla düşüş %25 ile baklada (taze); en fazla artış ise %110 ile semizotunda beklenmektedir. Ancak bu ürünler de toplam sebze üretiminin %0,2’lik bir payıan denk gelmektedir. Sebzeler grubunun önemli ürünlerinden biber (salçalık, kapya) üretiminde %13,6, sakız kabakta %10,9, kuru soğanda %5,3 oranında artış beklenirken, domateste %2,9, hıyarda %2, karpuzda %1,6, oranında azalış olacağı tahmin edilmektedir.

Diğer kategorilerin aksine meyve üretiminde artış beklenmektedir. 2021 yılında bir önceki yıla kıyasla %4,6’lık bir artış ile 24,7 milyon tonluk bir meyve üretimi öngörülmektedir. Haziran ayında yapılan ilk tahmine kıyasla %2,1’lik bir düşüş ile revize edilen meyve üretiminde en büyük değişiklik kaparide olmuştur. Haziran ayındaki tahmin çalışmasında 2021 yılında sadece 1 tonluk kapari üretimi beklenirken ekim ayında yapılan tahmin çalışmasında bu değer 13 tona çıkmıştır. Meyveler içinde önemli ürünlerin üretim miktarlarına bakıldığında, bir önceki yıla göre üzümde %12,8, kirazda %6,8, elmada %0,3 oranında azalış olacağı tahmin edilirken, zeytinde %35,4, çilekte %20,3, şeftalide %1,1 oranında artış olacağı öngörülmüştür. Turunçgil meyvelerinden, portakalda %30,6, limonda %30,4, mandalinada %14,7; sert kabuklu meyvelerden fındıkta %2,9 oranında artış olurken antep fıstığında %59,7 oranında azalış olacağı tahmin edildi. Muz üretiminin %19,1 oranında artacağı, incir üretiminin ise değişim göstermeyerek 320 bin ton olacağı tahmin edilmiştir.

2021 yılına ait tahminler açıklandı ancak gerçekleşme durumları 30 Aralık tarihinde açıklanacaktır. Genel olarak değerlendirildiğinde tahıllarda önemli bir düşüş, meyve üretiminde artış ve sebze üretiminde ciddi olmayan bir düşüş beklenmektedir. Antalya özelinde incelediğimizde tahıldan ziyade meyve sebzeler daha ön plana çıkmaktadır. Domateste %2,9’luk bir düşüş beklenirken mantar ve biberde %10’ün üzerinde artışlar öngörülmektedir. Öte yandan Türkiye genelinde en fazla üretimin Antalya’da olduğu muz ve diğer tropikal meyvelerin üretiminde artış beklenmektedir. Maviyemişte %54,6, avokadoda %47,7, muzda %19,1’lik artışın yan ısıra portakalda da %30,6’lık artış beklenmektedir.

Tarım sektörü Antalya’nın hizmet sektöründe olan bağlılığını azaltmada önemli bir sektör olarak öne çıkmaktadır. Bu nedenle katma değerli bitkisel ürünlerin verimli bir şekilde üretilmesi ve ihraç edilmesi ilin ekonomisi için oldukça önemlidir. Sürdürülebilir tarım konusu da bu aşamada büyük bir önem arz etmektedir. Değişen iklim koşulları nedeniyle kuraklık riski ile büyük ölçüde karşı karşıya kalınmışken yeni ve teknolojik üretim teknikleriyle daha az maliyet ve kaynak kullanarak daha fazla ve kaliteli ürünler üretilmesi için yapılacak AR-GE çalışmaların da ağırlık verilmelidir.

Seçil Gülbudak Dil

Müşavir