Antalya Ticaret ve Sanayi Odası 18.Grup (Plastik, Kauçuk ve Alüminyum Ürünleri) Meslek Komitesi Ekim ayı olağan toplantısını gerçekleştirdi.
Toplantıda; 5174 Sayılı Kanun doğrultusunda üyelerin iştigal konularına giren ürünlerin imalinden satışına kadar geçen süreçte meydana gelen fire ve zayiat oranlarını belirlemek amacıyla geçtiğimiz yıllarda yapılmış olan çalışmalar, bu süreçte meydana gelen ekonomik ve teknolojik gelişmeler de dikkate alınmak suretiyle tekrar gözden geçirildi.
Bu bağlamda, komitenin faaliyet alanına giren ürünlerin fire ve zayiat oranlarının ekte yer aldığı şekliyle güncellenmesine karar verilmiş olup, alınan karar ve konuyla ilgili ileriye dönük gelmesi muhtemel itirazi ve/veya münferit taleplerin oda organlarınca ayrıca değerlendirilmesi hususlarının Yönetim Kuruluna sunulmasına oybirliği ile karar verildi.
EK:
Ambalaj Atığı Geri Dönüşüm Malzemesinden Plastik (Pe-Pp-Ps-Pet) Compound Üretilmesi Sürecindeki Fire Oranları:
Ambalaj atığı geri dönüşüm malzemesinden plastik (pe-pp-ps-pet) compound üretilmesi sürecindeki fire oranının %15-%20 arasında değişebilmektedir.
Plastik Boru İmalatında Fire Oranları:
1) Plastik boru imalinde bu sanayi kolunda termoplastik maddeler olarak adlandırılan ve başlıcaları aşağıda gösterilen, bütün plastik maddelerin kullanılabileceği anlaşılmıştır.
Sert ve Yumuşak PVC
Alçak Ve Yüksek Yoğunluk Polietilen
Poliamid (Naylon)
Akrilik
Polistiren
Antişak Polistiren
ABS
Polipropilen
Polikarbonat
Selüloz Asetat, Butirat ve Propiyonat
Etilen Vinil Asetat Kopolimeri(Eva)
Poliviniliden Klorür Vb.
2) Bu imalat türünde genellikle haftada 6 gün 24 saat çalışılmaktadır.
3) Bu üretim sürecinde imalat kayıpları, PVC kuru karıştırıcıda, fabrika içi depolama ve taşıma ile plastiğin boru imal hattına beslenmesi sırasında günlük temizlikte ve ekstruderde buharlaşma suretiyle meydana gelen kayıplar dışında, çeşitli nedenlerle imalatın durdurulması ve yeniden başlatılması sırasında meydana gelmektedir.
4) Her duruşta ekstrüder içinde bir miktar plastik kalmakta, tekrar çalışıldığında bu plastik yüksek sıcaklığa 2 kez maruz kalması nedeniyle kalitesi biraz düşmekte(degrade olmakta) ve kırılıp tekrar kaliteli bir üretimde kullanılmamaktadır. Bunun oranı yaklaşık %0.5-%1 olmaktadır.
5) Durmalardan sonra ilk çalışmalarda, kaliteli ve standarda, uygun boru elde edilinceye kadar (cihaz rejime girinceye kadar) yaklaşık 30-40 dakikalık(0,5-0,75 saatlik) bir üretim bozuk imalat olarak ele geçmektedir.
6) Durmaların hangi nedenlerle ve yaklaşık kaç günde bir meydana geldiği aşağıda gösterilmiştir.
Hafta sonu durmaları 6 günde (144 saatte)bir
Kalıp değiştirme için durma 33 günde(72 saatte)bir
Hammadde değiştirme için durma 2 günde (48 saatte) bir
Renk değiştirme için durma 2 günde (48 saatte) bir
Elektrik kesilmeleri nedeniyle 2 günde (48 saatte) bir
Diğer arızalar nedeniyle durma 6 günde (144 saatte)bir
7) plastik boru üretiminin çeşitli evrelerinde ve çeşitli nedenlerle meydana gelen fireler aşağıda gösterilmiştir.
Fabrika içi depolama ve taşımalarda dökülüp saçılan %0,5-1
PVC kuru karıştırıcıda, tozuma %0,5-1
PVC kuru karıştırıcıda ile ekstrüder arasında taşıma ve beslenme sırasında dökülüp saçılan %0,5-1
Ekstrüderde Buharlaşma Kaybı(Uçucu Madde Rutubet vb.) %0,5-1
Duruşlarda ekstrüder içinde kalan ve kalitesi bozulan(degrade)%0,5-1
Hammadde değişikliği için duruşlardan sonraki
Çalışmalarda 0,5/48-0,75/48 %1-1,5
Renk değiştirme için duruşlardan sonra ilk
Çalışmada 0,5/48-0,75/48 %1-1,5
Kalıp değiştirmelerde 0,5/72-0,75-72 %0,7-1
Elektrik kesilmelerinde 0,5/48-0,75/48 %1-1,5
Diğer arızalardan 0,5/4-0,75-/144 %0,35-0,5
Hafta sonundaki duruşlarda 0,5/48-0,75/ 48 %0,35-0,5
Toplam %6,9-11,5
8) Kalıp değiştirmelerde, elektrik kesilmelerinde, diğer arızalardan ve hafta sonu duruşlarında meydana gelen bozuk imalat, herhangi bir hammadde veya renk karışması bahis konusu olmadığından, kırılıp imalatta tekrar kullanılabilmektedir. %2-%3,5 oranındaki bir miktar yukarıdaki toplamdan çıkarılınca kalan %5-%8 oranındaki fire değerlendirilemeyen fire olarak kalmaktadır.
Bunun %2-%4 oranındaki bölümü sürpüntü ve uçucu madde niteliğinde olup, hiçbir şekilde değerlendirilmemekte, kalan %3-4 oranındaki firede ancak hurda olarak çok düşük fiyatla satılabilmektedir.
Not:
1) Tesiste iplik takviyeli hortum veya içi yumuşak pvc dışı pvc den spiral takviyeli (2 değişik hammaddeli) boru imal edildiğinde, yukarıda kırılarak aynı imalatta tekrar kullanılabildiği ifade edilen %2-%3,5 oranındaki bozuk imalatın tekrar kullanılması mümkün olmayacak bu takdirde aynı üretimde değerlendirilmeyen toplam fire %7-%11,5 düşük fiyatla hurda olarak satılan bölümde %5-%7,5 olacaktır.
2) Tesiste mevcut ekstruder sayısının az olduğu, buna karşılık üretiminin, boyut, biçim hammadde cins ve rengi bakımından çeşitlilik gösterdiği durumlarda, hammadde renk ve kalıp değiştirmek için duruşların yukarıda belirtilenlerden daha kısa aralıklarla tekrarlanması gerekecek ve bu nedenle bağlı fire oranları da duruşların sıklığı oranında yükselecektir.
Plastik Hammaddeleri:
Polipropilen – polietilen – PVC kullanılarak imal edilen branda, hortum, ticari baskısız ve baskılı torba ve borularda fire zayiat oranları:
1) Branda-hortum (tüm safhalarında) %12-%17 arasında,
2) Baskısız ticari torba (tüm safhalarında) %10-%12 arasında,
3) Baskılı ticari torba (tüm safhalarında) %12-%17 arasında,
4) Hurdadan granul imalatında,
a) Sera hurdasından olan granul imalatında %25-%30 arasında,
b) Fabrika artıklarından olan granul imalatında %10-%15 arasında,
5) PVC’den mamul boru ek parçalarda üretim esnasında %5-%8 arasında,
Diğer nakliye ve istifleme vd. safhalarda %2, toplam %8, oranında;
6) PVC esaslı marley ve marley tipi karoların hammadde nakliyesinde %2, üretim esnasında, %6,
Döşeme esnasında kenarlara isabet eden kesinti zayiatı %3-4, her nevi marleylerin döşemesi esnasında 300 gr. yapıştırıcı kullanılabileceği, tatbikat esnasında yer döşeme tutkalı %3- 4 oranında fire verir.
Plastik Poşet, Çöp Torbası, Çanta, Torba, Kasa Üretiminde Oluşan Fire Oranları:
Plastik poşet, çöp torbası, çanta, torba, kasa vb. paketleme malzemelerinin üretimi esnasında oluşan fire ve zayiat oranlarının: ürünün kalıplarına, renklerine, baskılı veya baskısız olması ve kullanılan hammadde bazında değerlendirildiği zaman fire ve zayiat oranlarının belirlenebileceği ifade edilmiştir.
a) Plastik poşetlerin polietilen maddesinden; atlet poşet üretimi esnasında %10-15, baskısız poşet üretimi esnasında %3-5, baskılı poşet üretimi esnasında % 8-10,
b) Plastik poşetlerin hurda naylondan üretimi esnasında; sera naylonunda %30-35, temiz hurda naylonda %10-15, toplama hurda naylonda %50-60, nakliye ve stok esnasında ise %1-1,5,
c) Plastik çöp torbalarının polietilen maddesinden üretimi esnasında %3-5,
d) Plastik çantaların, torbaların polietilen maddesinden üretimi esnasında baskısız üretimde %3-5, baskılı üretimde ise %8-10,
e) Plastik kasaların polietilen maddesinden üretimi esnasında %2, geri dönüşüm maddesinden (granül) üretimi esnasında ise %7 oranında fire verir.
Plastik Kasa Üretiminde Oluşan Fire Oranları:
a) Plastik kasaların orjinal hammaddeden (polietilen) üretimi esnasında %2,
b) Geri dönüşüm maddesinden (granül) üretimi esnasında %7 fire oluşabileceği yönünde karar verilmiştir.
Polietilen ve Polipropilen Granülden Örülük, Pe/Pp Granül, Rejenere Takozdan Ambalaj Çemberi İmalatında Fire:
a) Orijinal polietilen ve polipropilen granülden örtülük imali: Polietilen veya polipropilen granül ekstruderden geçer kafadan geçerken polietilende içten hava üflemesi, polipropilende ise su püskürtmesi ile soğutulur. Tepeden çekmeyle baloncuk oluşur. bunun ortadan kesilmesiyle meydana gelen film veya örtülük rulolara sarılır.
Bu esnada oluşan fire;
1-Makinanın ilk kalkışında ve parti değişiminde : %1
2-Filmin her iki tarafından kesilen ince şeritlerden meydan gelen : %1-2
3-İmalat hataları : %2-3
TOPLAM : %4-6
Sonuç:
Değerlendirilebilir fire : %3-5
Değerlendirilemeyen fire : %1
b) Rejenere takozdan ambalaj çemberi imalatında: Kullanılmış %10 polietilen ve %85 polipropilen karışımından imal edilen çember imalatında fire, kafadan sızıntı ve kopmalar sonucu ortaya çıkar, kullanılan malzemenin kalitesine göre fire %1-3 arasında olabilir.
Kafadan sızıntı ve kopmalar: %1-3
Sonuç: %1-3
c) Kullanılmış polietilen ve polipropilenden granül imalatı: hurdacılar tarafından çöplüklerde toplanan pelietilen ve polipropilen flim, örtülük, torba paçavraları, önce yabancı maddelerden ayıklanmaktadır. ancak toplanan paçavraların pisliği ve yabancı madde karışımı çok değişiklik gösterdiğinden buradaki fireyi tesbit etmek mümkün değildir. Ayıklanan hurdalar özel cihaz ve makinalarda kıyma, yıkama ve ön kurutma ve granül hale getirme kademelerinden geçmekte ve tekrar kullanılabilir polietilen granül haline getirilmektedir. Bu esnada oluşan fire :
Kıyma esnasında siklonlarda tutulan tozlar :%3-4
Su ile birinci yıkamada su ile sürüklenenler :%4-6
Su ile ikinci yıkama santrüfuj ön yıkama :%4-5
Granül budinözündeki filitrelerde ve granül yapımı sırasında : %3-4
Toplam : %14-19
Sonuç: Meydana gelen firenin toplam %14 ile %19 oranında ve değerlendirilemeyeceği kanaatine varılmıştır.
Poliamid, Polietilen İle Ambalaj Emtiasının Üretim, Paketleme, Taşıma vb. İşlemleri Sonucunda Oluşan Fire:
Poliamid, polietilen ile ambalaj emtiasının üretim, paketleme, taşıma vb. işlemleri sonucunda oluşan fire oranının %5 olabileceği; ana bayilerden nihai tüketiciye nakliyesi ve depolanması aşamasında meydana gelen fire oranının da %5 olabileceği yönünde görüş bildirilmiştir.
Polipropilen Granülden Şerit Üretimi ve Buna Bağlı Olarak Polipropilen Dokuma Kumaş İle Big-Bag Ve Normal Polipropilen Çuval İmalatında Fire:
İmalat Aşamaları FİRE(min-max)
1) Polipropilen granülden şerit üretimi aşamasında 2-2,5
2) Polipropilen ipliklerden dokuma esnasında
(levent dipi,bobinüstü gibi kullanılamayan
kısımlar ve dokuma esnasında bozuk olan kısımların
konfeksiyon esnasında kesimi nedeniyle) 2-2,5
3) Polipropilen dokuma kumaşlarının polipropilen
film ile laminasyonu esnasında) 3-4
4) Konfeksiyon esnasında kesim ve baskı hataları
nedeniyle 3-4
Toplam : 10-13
Not:
1) Laminasyon safhasındaki (3.madde) fire oranı sadece laminasyonlu kumaşlar için geçerlidir.
2) Oluşan fire oranlarının %2-2,5’luk bölümünün hiç değerlendirilmediği, kalan miktarının hurda olarak satılarak veya ip bükümü veya yeniden granüle edilerek ikinci kalite polipropilen granül olarak değerlendirileceği kanaatına varılmıştır.
Polipropilen Hammaddesinden Oluklu Plastik Tabaka Üretimi:
Plastik enjeksiyon makinaları ile polipropilen hammaddesinden oluklu plastik tabaka üretimi, baskı, kesim ve folyo işlemleri sonucunda oluşan fire oranının ortalama %12-%15 arasındadır.
PVC Doğrama-Panjur Montajı:
1) Sevkiyat ve stoklama sırasında kırılma, çatlama ve şekil deformasyonundan dolayı oluşan fire oranı %0,2 (binde iki)
2) Köşelerin birleştirilmesi için 45 derecelik kesimler sırasında oluşan fire %5
3) Orta kayık (bağlantı parçası) imalatında oluşan fire %1
4) PVC profillerin 6 m’lik standart boyda gelmesinden dolayı sipariş parçaların kesimi sırasında oluşan fire %2
5) Profillerin kesimi sırasında bıçak kaybı nedeniyle oluşan fire %0,3
Toplam fire: %8,5
PVC Profil Üretimi:
Hammaddeden PVC profil üretimi için fire oranı %2-4 arasında,
Randıman oranı %96-98 arasındadır.
