2021 yılına ait bitkisel üretim tahminlerinin Haziran ayında birincisini ekim ayında ise ikincisini yayımlamıştık. Haziran ayındaki tahminde 2021 yılı içinde toplam üretim miktarının 124,2 milyon ton olması beklenirken bu tahminler Ekim ayında güncellenmiş ve 118,5 milyon tona çekilmiştir. Her iki tahminde de sebze üretiminde 2020 yılına kıyasla önemli bir değişiklik beklenmezken tahıl ve diğer bitkisel ürünler ile meyveler, içecekler ve diğer baharat bitkileri ürünlerinde düşüşler beklenmekteydi. 2021 yılı gerçekleşme değerleri incelendiğinde ise sebze üretiminin beklenenden fazla; meyve, içecek ve baharat bitkileri üretiminin birinci ve ikinci tahmin arasında ve 2020 yılından fazla olduğu görülmektedir. En fazla düşüş ise tahıllar ve diğer bitkisel ürünler kategorisinde gözlemlenmiştir. 2020 yılında 71,3 milyon ton tahıl ve diğer bitkisel ürün elde edilirken bu yıl %13,4’lük bir düşüş gerçekleşmiş ve toplamda 61,7 milyon ton ürün elde edilmiştir. Bu değer haziran ve ekim aylarında yapılan her iki tahminden de daha düşüktür.
Bitkisel Üretim Değerleri, 2020 yılı gerçekleşen ve 2021 tahmini ve gerçekleşen
Tahıl ve diğer bitkisel ürünler kategorisinde en büyük düşüş %92,7 ile kenevirde (tohum) gerçekleşmiştir. 2020 yılında 273 ton kenevir üretilirken 2021’de sadece 20 ton üretilmiştir. Ancak kenevirin toplam üretim içindeki payı çok düşük olduğu için toplam üretimdeki düşüşe etkisi fazla olamamıştır. Bu grupta miktar olarak en fazla düşüş şeker pancarında yaşanmıştır. 2020 yılında 23 milyon ton şeker pancarı üretilirken bu yıl 4,8 milyon tonluk bir düşüş ile 18,2 milyon ton şeker pancarı üretilmiştir. Bu %20,72’lik düşüşün hem genel olarak tahıl grubundaki hem de toplam bitkisel üretim miktarındaki düşüşe önemli bir etkisi vardır. Buğday üretimi de önceki yıla kıyasla %13,9 oranında ve yaklaşık 3 milyon ton azalmıştır. Arpa ve çavdar üretimi de önceki yıla kıyasla %30’dan daha fazla düşmüştür. Tahıl grubunda en büyük artış ise 2020 yılına göre yaklaşık 0,5 milyon tonluk fazla üretim ile pamukta olmuştur. Önceki yıla göre üretiminde %21,2’lik bir artış yaşanan pamuk tekstilde kullanılan ham bitkiler kategorisinin neredeyse tamamını oluşturmaktadır.
Sebze üretiminde genel olarak çok önemli bir değişiklik olmamıştır. Önceki yıla kıyasla %1,8’lik bir artış ile 31,8 milyon tonluk bir üretim gerçekleşmiştir. En büyük üretim artışı ise 226 bin tonluk artış ile sivribiber ve 220 bin tonluk artış ile kuru soğanda gerçekleşmiştir. Oransal olarak en büyük artış ise 2020 yılına kıyasla üretimi iki katından fazla artan semizotunda olmuştur. 2020 yılında 5,7 bin ton üretilen semizotundan bu yıl 12,2 bin tonluk ürün elde edilmiştir. Öte yandan üretim miktarındaki en büyük düşüş ise tüm sebze üretiminin %40’ından fazlasını oluşturan domateste yaşanmıştır. Önceki yıl 13,2 milyon ton üretilen domatesten bu yıl 109 bin tonluk düşüşle 13,1 milyon ton ürün elde edilmiştir.
2020 yılı ile kıyaslandığında en belirgin artış meyveler, içecek ve baharat bitkileri üretiminde gerçekleşmiştir. Bir önceki yıla göre %5,4 oranında artarak yaklaşık 24,9 milyon ton meyve üretimi elde edilmiştir. Genel olarak turunçgillerde 1 milyon tondan fazla bir artış gerçekleşmiştir. Portakal %30,6, limon %30,4 ve mandalina %14,7 oranında artmıştır. Zeytin de geçen yıla kıyasla %32,1’lik oranla en fazla artışın yaşandığı meyvelerdendir. Miktar olarak meyve üretiminde çok küçük paylara sahip olsalar da kapari, maviyemiş (blueberry) ve avokado üretiminde 2020 yılına kıyasla önemli artışlar olmuştur. Her üç meyvenin de yetişme koşullarına Akdeniz iklimi uygun olduğundan Antalya için önemli meyvelerdendir. Öte yandan üzüm ise geçen yıla kıyasla üretiminde en fazla düşüşün yaşandığı meyvedir. 2020 yılında 4,1 milyon ton üzüm elde edilirken bu yıl yarım milyondan fazla kayıpla yaklaşık 3,7 milyon ton üzüm elde edilebilmiştir. Antep fıstığı da 2020’ye kıyasla en fazla düşüşün yaşandığı meyvelerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Antep fıstığında %60’lık bir düşüş yaşanmıştır.
Süs bitkileri üretimi incelendiğinde de önemli bir değişimin olmadığı, 2020 yılına göre %2,9’luk bir artışın yaşandığı görülmektedir. Antalya için de önemli bir ihracat kalemi olan kesme çiçeklerde %5,2’lik bir artış yaşanırken diğer süs bitkilerinde %0,6’lık bir düşüş gözlemlenmiştir.
2021 yılı bitkisel üretim değerleri genel olarak değerlendirildiğinde bir önceki yıla kıyasla %6’lık bir düşüş yaşanmış ve 118,4 milyon tonluk ürün elde edilmiştir. Meyvelerde artış, sebzelerde kısmi bir artış yaşanırken bitkisel üretimin yarısından fazlasını oluşturan tahıllarda %13,4’lük bir düşüş yaşanmıştır. Antalya özelinde düşündüğümüzde ise tarım sektörü Antalya’nın hizmet sektörüne olan bağlılığını azaltmada oldukça önemlidir. Özellikle pandemi nedeniyle turizm sektöründe yaşanan yavaşlamayı Antalya büyük ölçüde tarım sektörü ile kapatmaya çalışmıştır. Ancak değişen iklim koşulları en fazla bitkisel üretimi etkilemekte ve ciddi olumsuz etkiler yaratmaktadır. Bu nedenle tarımda inovasyon teknikleri, üzerine daha fazla çalışılması gereken bir konu olarak ortaya çıkmaktadır. Bu alanda geliştirilecek teknolojiler ile bitkisel üretimin iklim değişikliğinden etkilenme oranı azalıp üretimde verimlilik artırılabilir. Bu alanda yapılacak çalışmalar ve yatırımların artırılması için desteklerin artırılması önem arz etmektedir.
Seçil Gülbudak Dil
Müşavir
